1. Yerel yönetim seçim sonucunda, yetkili seçim kurulundan mazbatasını alan belediye başkanı öncelikle mümkün olabiliyorsa görevi devralacağı belediye başkanıyla devir teslim töreni yapmalıdır.
2. Başkanını, belediyede göreve başladığı tarih, mülki idare amirine yazılı olarak bildirilmelidir.
3. Belediye birim amirlerinden; belediye idaresi ve birimleri hakkında bilgi almalıdır.
4. Belediyenin gelir ve giderlerini tespit ettirilmeli, borçları ve alacakları çıkartmalı, alacakların takip ve tahsiline en kısa zamanda başlanılmalıdır.
5. Belediyenin hesaplarının bulunduğu banka şubelerinden, hesap bakiyeleri alınmalıdır.
6. Gerektiğinde giderlerin ödenmesi kısa bir süreliğine durdurulmalı, giderlerin hangi iş ve işlemler için yapıldığı incelenmeli, bu arada alacaklı kişilerin-ödeme yapılacak kişilerin mağduriyetine neden olunmamasına azami özen gösterilmelidir.
7. Yerel seçim sonuçlarının ilanını izleyen beşinci gün belediye meclisi kendiliğinden toplanacağından, bu ilk meclis toplantısında ilk iki yıl için görev yapmak üzere, meclis üyeleri arasından gizli oyla; meclis birinci ve ikinci başkan vekili, en az iki asil, iki yedek katip üye, nüfusu 10.000‘ e kadar olan belediyelerde iki encümen üyesi, 10.000‘ den fazla olan belediyelerde üç encümen üyesinin seçilmesi gerekir.
8. Belediyedeki dolu ve boş kadro durumu çıkartılmalı, personel arasındaki yer değişiklikleri ile boş kadrolara yapılacak atamalar ilgili mevzuata uygun olarak yapılmalıdır.
9. Belediyenin taşınır ve taşınmaz mallarının tespitini yaptırmalı, eksik demirbaş eşya mevcut ise sorumlulular hakkında gerekli işlemleri başlatmalıdır.
10. Tapu Sicil Müdürlükleri ile yazışma yapılarak, belediyeye ait taşınmazların tespiti yapılmalıdır.
11. Göreve başlanılan ilk günlerde; tapuda devam etmekte olan devir işlemleri mevcut ise, bu işlemlerin dosyalarının incelenerek, hatalı olan veya uygun olmayanların devir işlemlerinin durdurulması, daha önceden belediye tarafından devir edilen ancak mevzuata uygun olmayan işlemler için zaman geçirilmeden tapu iptal davası açılmalıdır.
12. İlk incelemeler esnasında, belediyeye ait iş ve işlemlerde; açıkça bir şekilde mevzuata aykırı olmakla birlikte; kişilere haksız kazanç temin eden veya kamu kaynağında artışa engel olan veya kamu kaynağında azalmaya neden olan yada kişilerin mağdur olmalarına neden olan işlemler mevcut ise tespit edilerek, yetkili merciilere bildirilmesi sağlanmalıdır.
13. Seçimle göreve gelen belediye başkanları, seçimin kesinleşme tarihini izleyen 2 ay içinde 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu‘ nun 2/a ve 6/c maddeleri gereğince mal bildiriminde bulunmak zorunda olduklarından, mal bildirimlerini açık, net ve anlaşılır şekilde doldurulduktan sonra ağzı kapalı ve mühürlü zarf içerisinde İçişleri Bakanlığına göndermelidir.
BELEDİYE KANUNU İLE BELEDİYE BAŞKANINA VERİLEN GÖREVLER-YETKİLER
Belediye başkanı, belediye idaresinin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Belediye başkanı, görevinin devamı süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz. Başkan, genel olarak belediye teşkilatının en üst amiri sıfatıyla, belediye teşkilatını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumakla görevlidir.
Belediye başkanının görev ve yetkileri 5393 sayılı Belediye Kanunu‘ nun 38 inci maddesinde belirtilmiştir. Belediye başkanının görev ve yetkileri aşağıda belirtilmiştir.
a) Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumak.
b) Belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini hazırlamak ve uygulamak, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak.
c) Belediyeyi Devlet dairelerinde ve törenlerde, davacı veya davalı olarak da yargı yerlerinde temsil etmek veya vekil tayin etmek.
d) Meclise ve encümene başkanlık etmek.
e) Belediyenin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etmek.
f) Belediyenin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek.
g) Yetkili organların kararını almak şartıyla sözleşme yapmak.
h) Meclis ve encümen kararlarını uygulamak.
i) Bütçeyi uygulamak, bütçede meclis ve encümenin yetkisi dışındaki aktarmalara onay vermek.
j) Belediye personelini atamak.
k) Belediye ve bağlı kuruluşları ile işletmelerini denetlemek.
l) Şartsız bağışları kabul etmek.
m) Belde halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak.
n) Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak, özürlülere yönelik hizmetleri yürütmek ve özürlüler merkezini oluşturmak
o) Temsil ve ağırlama giderleri için ayrılan ödeneği kullanmak.
p) Kanunlarla belediyeye verilen ve belediye meclisi veya belediye encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.
BELEDİYE KANUNU İLE BELEDİYE BAŞKANINA VERİLEN DİĞER GÖREVLER-YETKİLER
1. Belediye meclisine başkanlık etmek, (5393 sayılı Yasanın 19/3. Md)
2. Belediye kesin hesabını, Nisan ayı içinde encümene sunmak, (5393/64. Md.)
3. Bütçe tasarısını hazırlayıp, Eylül ayı başlamadan meclise sunmak, (5393/62. Md.)
4. Nisan ayı meclis toplantısına faaliyet raporunu sunmak, (5393/56 Md.)
5. Belediye personelini atamak, yönetici kadrolarına yapılan atamaları ilk toplantıda meclise sunmak, (5393/49. Md.)
6. Görev ve yetkilerinin bir kısmını uygun gördüğü taktirde devretmek, (5393/42. Md.)
7. Acil durumlarda encümeni toplantıya çağırmak, encümen gündemini hazırlamak,(5393/35)
8. Belediye meclis üyesini başkan vekili olarak görevlendirmek, (5393/40. Md.)
9. Nüfusu 50.000‘ den fazla belediyelerde mahalli idareler genel seçimlerinden itibaren altı ay içinde stratejik planı ve ait olduğu yıl başından önce de yıllık performans programını hazırlayıp belediye meclisine sunmak, (5393/41. Md.)
10. Belediye meclisi çalışmalarında düzeni sağlamak, (5393 S.Yasanını 19/5. Md.)
11. Belediye meclis toplantısının gündemini belirlemek, en az 3 gün önceden üyelere bildirmek, çeşitli yöntemlerle halka duyurmak, (5393/21. Md)
12. Meclis toplantı yeter sayısının olmaması durumunda, en geç 3 gün içinde toplanmak üzere meclisi tatil etmek, (5393 sayılı Yasanın 22/2. Md.)
13. Meclis görüşme tutanaklarını imzalamak, (5393/20. Md.)
14. Belediye meclis kararlarını imzalamak,(5393/22. Md.)
15. Hukuka aykırı gördüğü kararları, gerekçesini belirtmek suretiyle yeniden görüşmek üzere 5 gün içinde meclise iade etmek, (5393 sayılı Yasanın 23/1. Md.)
16. Belediye meclisince alınan hukuka aykırı kararların iptali için 10 gün içinde idari yargıya başvurmak, (5393 sayılı Yasanın 23/3. Md.)
17. Belediye meclis üyelerinin sözlü ve yazılı sorularına kendisi veya görevlendireceği kişi tarafından sözlü veya yazılı olarak cevap verilmesini sağlamak, (5393/26. Md.)
18. Meclis üye tamsayısının en az üçte biri oranındaki üyenin verebileceği gensoru önergesinin gündeme alınması durumunda gensoruya meclis önünde cevap vermek, (5393/26. Md.)
DİĞER MEVZUATLA BELEDİYE BAŞKANINA VERİLEN GÖREVLER
1. Belediye personelini atamak, (657 sayılı Devlet Memurları Kanunu)
2. Aday memurların, adaylık dönemi sonunda asaletlerini onaylamak, (657 sayılı Yasanın 58. Md.)
3. Personelin sicil amiri sıfatıyla sicil raporlarını düzenlemek, (657 sayılı Yasanın 115. Md.)
4. Disiplin soruşturması sonucunda;belediye memurlarına, uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarını vermek,
5. Asli memurluğa atananlara yemin ettirmek, (Asli Devlet Memurluğuna Atananların Yemin Merasimi Yönetmeliği 6. Md.)
6. Soruşturma geçiren veya hakkında soruşturma açılması nedeniyle görevde kalması sakıncalı olan personeli görevden uzaklaştırmak, (657 sayılı Yasanın 138. Md. )
7. Belediye personeline ödül- takdirname vermek, (657 sayılı Yasanın 122-123. Md.)
8. 4857 sayılı İş Kanununa göre çalışan işçilerin üye olduğu sendika yöneticileri ile toplu görüşmeler yapmak ve toplu iş sözleşmesini imzalamak,
9. 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun kapsamı dışında kalan ve zimmet, irtikap, ihtilas, ihaleye fesat karıştırma v.b. suçları işleyen belediye görevlileri hakkında yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunmak, (3628 sayılı Yasanın 17. ve 18.Md.)
10. Belediye personelinin görevi sebebiyle işlediği ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun kapsamında kalan suçlarla ilgili olarak ilgili makamlara bildirimde bulunmak, (4483 sayılı Yasanın 4. Md.)
11. Belediye ihaleleriyle ilgili olarak ihale evraklarını düzenlettirmek, ihaleleri yaptırmak, (2886 sayılı yasanın 3. Md. 4734 sayılı Yasanın 6. Md.)
12. İhale onay belgelerini onaylamak, (2886 sayılı Yasanın 11. Md.)
13. İhale komisyonu olarak belediye encümenine başkanlık etmek, (2886 sayılı Yasanın 13.Md.)
14. İhale komisyonunca alınan ihale kararlarını, ita amiri sıfatıyla karar tarihinden itibaren 15 gün içinde onaylamak veya iptal etmek, (2886 sayılı Yasanın 31. Md.)
15. İhale sözleşmelerinin devrine ilişkin talepleri onaylamak veya reddetmek, (2886 sayılı Yasanın 66. Md.)
16. İhale sonucunda alınacak, mal, hizmet veya yapım işleri için "Muayene ve Kabul Komisyonu" kurulmasına ilişkin onay vermek,
17. İmar planları ile 5 yıllık imar programını hazırlayıp, belediye meclisine sunmak, (3194 sayılı Yasanın 11. Md.)
18. Belediye meclisinde görüşülüp, kabul edilen imar plan paftalarını imzalamak ve onaylamak,
19. Askıya çıkartılan imar plan değişikliklerini ilişkin meclis karalarına yapılan itirazları belediye meclisine havale etmek, belediye meclisinde görüşüldükten sonra 15 gün içinde yazılı olarak itiraz sahibine bildirmek,
20. Ruhsat ve eklerine uygun olarak tamamlanan yapılara yapı kullanma izin belgesini onaylamak, (3194 sayılı Yasanın 21. Md.)
21. Kaçak ve ruhsatsız yapılar ile proje ve eklerine uygun olarak inşa edilmeyen yapılar hakkında 3194 sayılı İmar Kanunu‘ nun 32. maddesi gereğince işlem yapmak/yaptırmak,
22. Belediye encümenince alınan yıkım kararlarını uygulamak, (5393 sayılı Yasanın 38. Md.)
23. Erozyonun önlenmesi için ağaçlandırma çalışmaları yapmak, (4122 sayılı Yasanın 4.maddesi)
24. Fuhuşla mücadele komisyonuna bir üye görevlendirmek, (Fuhuşla Mücadele Tüzüğü,12. Md.)
25. Mezarlıkların bakım ve onarımını sağlamak, (Mezarlıklar Tüzüğü)
26. Belediye sınırları içerisindeki karayolları kenarında açılacak tesisleri izin vermek, ( Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler hakkında Yönetmeliğin 35. Md.)
27. Tüketici hakem heyetine üye görevlendirmek, (Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri Yönetmeliği 7/a Md.)
28. Belediye konut tahsis komisyonunu kurmak, (Kamu Konutları Yönetmeliği 18. Md.)
29. Ziraat Odası Bulunmayan Yerlerde Çiftçi Malları Komisyonuna bir üye görevlendirmek, (5254 sayılı Yasanın 2. Md.)
30. Ziraat Odası bulunmayan yerlerde çeltik komisyonuna üye olarak katılmak, ( 3039 sayılı Yasanın 7. Md.)
31. İl ve İlçe sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfı mütevelli heyetine üye olarak katılmak, ( 3294 sayılı Yasanın 7. Md.)
32. Hayvan Sağlık Zabıtası Komisyonuna üye olarak katılmak, (3285 sayılı Yasanın 32. Md.)
33. Trafik komisyonuna üye olarak katılmak, (2918 sayılı Yasanın 10-12 Md.)
34. İl-İlçe hıfzısıhha komisyonuna üye olarak katılmak, (1593 sayılı Yasanın 1. Md.)
35. İl belediye başkanları olarak İl mahalli çevre kurulu toplantılarına katılmak, (2872 sayılı Yasanın 6. Md.)
36. İl belediye başkanları olarak İl Sosyal Hizmetler Kurulu toplantılarına doğal üye olarak katılmak, (2828 sayılı Yasanın 13. Md.)
37. Evlilik akitlerini icra etmek, (4721 sayılı Yasa ve Evlendirme Yönetmeliği 7. Md.)
38. Belediyeye dilekçe ile başvuran vatandaşların dilekçelerini işleme koymak ve dilekçelerine mümkün olduğunca en kısa sürede ve en geç 30 gün içinde yanıt vermek, (2709 T.C. Anayasası‘nın 74., 3071 sayılı Yasanın 7. Md.)
39. Belediye kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde kullanılması, kayıpların önlenmesi, kötüye kullanılmasının engellenmesi ve mali yönetim ve kontrol sisteminin işleyişi ve izlenmesi, gözetilmesi ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu‘nun da belirtilen görev ve sorumluluklarının yerine getirilmesini sağlamak, (5018 sayılı Yasanın 11. Md.)
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANININ GÖREVLERİ
Büyükşehir belediye başkanı, büyükşehir belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Büyükşehir belediye başkanı, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre büyükşehir belediyesi sınırları içindeki seçmenler tarafından doğrudan seçilir.
Büyükşehir belediye başkan vekili, Belediye Kanunundaki usullere göre belirlenir. Ancak, büyükşehir kapsamındaki ilçe belediye başkanları büyükşehir belediye başkan vekili olamaz.
Büyükşehir ve büyükşehir kapsamındaki ilçe belediye başkanları görevlerinin devamı süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor klüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz.
Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkileri 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu‘ nun 18 inci maddesinde belirtilmiş olup, görev ve yetkileri şunlardır:
a) Belediye teşkilatının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, beldenin ve belediyenin hak ve menfaatlerini korumak.
b) Belediyeyi stratejik plâna uygun olarak yönetmek, belediye idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi hazırlamak ve uygulamak, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini belirlemek, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak.
c) Büyükşehir belediye meclisi ve encümenine başkanlık etmek, bu organların kararlarını uygulamak.
d) Bu Kanunla büyükşehir belediyesine verilen görev ve hizmetlerin etkin ve verimli bir şekilde uygulanabilmesi için gerekli önlemleri almak.
e) Büyükşehir belediyesinin ve bağlı kuruluşları ile işletmelerinin etkin ve verimli yönetilmesini sağlamak, büyükşehir belediyesi ve bağlı kuruluşları ile işletmelerinin bütçe tasarılarını, bütçe üzerindeki değişiklik önerilerini ve bütçe kesin hesap cetvellerini hazırlamak.
f) Büyükşehir belediyesinin hak ve menfaatlerini izlemek, alacak ve gelirlerinin tahsilini sağlamak.
g) Yetkili organların kararını almak şartıyla, büyükşehir belediyesi adına sözleşme yapmak, karşılıksız bağışları kabul etmek ve gerekli tasarruflarda bulunmak.
h) Mahkemelerde davacı veya davalı sıfatıyla ve resmî mercilerde büyükşehir belediyesini temsil etmek, belediye ve bağlı kuruluş avukatlarına veya özel avukatlara temsil ettirmek.
i) Belediye personelini atamak, belediye ve bağlı kuruluşlarını denetlemek.
j) Gerektiğinde bizzat nikâh kıymak.
k) Diğer kanunların belediye başkanlarına verdiği görev ve yetkilerden büyükşehir belediyesi görevlerine ilişkin olan hizmetleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak.
l) (İptal: Anayasa Mahkemesi‘nin 25/1/2007 tarihli ve E.: 2004/79, K.: 2007/6 sayılı Kararı ile.)
m) Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak, özürlülerle ilgili faaliyetlere destek olmak üzere özürlü merkezleri oluşturmak. Büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir ilçe belediyelerine görevlerini devretmeleri için büyükşehir belediye başkanının uygun görüşü aranır.
