Yazı şu kaynak temelinde kaleme alınmıştır: Steve Davies, Waste Management Multinationals 2002, Public Services Internastional Reserch Unit (PSIRU), February 2002.
"Dünyada çöp yönetimi endüstrisi oldukça az sayıda şirketin hakimiyeti altındadır. Sadece birkaç yıl önce dev Amerikan şirketleri dünyanın hemen hemen her yerinde pazarın liderleriyken, bugün durum çok farklıdır. ABD çokulusluları Kuzey Amerika dışında her yerden geri çekilmiş ve onların yerlerini artan bir şekilde Avrupa kökenli çokuluslular almıştır. Ancak ABD pazarının büyüklüğü, söz konusu Amerikan şirketlerinin hala Avrupalı rakiplerinden daha güçlü oldukları anlamına gelmektedir. Bu durum aynı zamanda Avrupalı çokulusluların ABD şirketleri ile onların ülkelerinde rekabet etmek ve kârlı Amerikan pazarından kazanç elde etmek istediklerinde karşılaşacakları zorluğun da derecesini göstermektedir. Dünya çapında çöp yönetimi pazarı, Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya-Pasifik bölgesinin bazı bölümlerinde çok gelişmiştir, fakat büyük şirketlerin çoğunluğu Avrupa ve Kuzey Amerika’nın göreceli olarak rekabetçi pazarlarında bile genişlemek için birçok başka faaliyet alanında çalışmaktadırlar.
Büyük şirketlerin büyüme potansiyeline ilişkin iyimser görüşleri için birçok neden vardır:
çöp yönetimine ilişkin standartların geliştirilmesi için hem kamusal hem de yasal anlamda çevresel baskılar;
tüm dünyada özelleştirmeye yönelik artan çabalar;
büyük özel sektör firmalarında “çekirdek-olmayan” faaliyetlere girişmek için benzer (ve ilgili) baskı;
gelişmekte ve geçiş aşamasında olan ekonomilerin pazar imkanlarının artışı.
Aynı zamanda endüstride tekelleşmeye yönelik sürecin devamlılığı söz konusudur; çünkü büyük çokuluslular Avrupa’da ve Kuzey Amerika’da çok tercih edilen büyük projelere para yatırma açısından daha iyi bir konumdadırlar. Birçok sektörde aynı anda iş yapan grupların parçaları olarak söz konusu çöp şirketleri, büyük endüstriyel müşterilere bütün bir halde kamu hizmet sözleşmeleri sunabildikleri için kendilerinin ek bir avantaja sahip olduklarına inanmaktadırlar.
ANA ŞİRKETLER
1997’de İngiltere hükümetinin Ortak Çevre Pazarları Birimi (Joint Environment Markets Unit-JEMU) su ve atıksu yönetimini içeren küresel çevre pazarının “olgunlaşmamış bir endüstrinin birçok tipik özelliklerini gösterdiğini” açıklamıştır. Buna kanıt olarak JEMU, çok az sayıda küresel aktör olduğuna işaret etmiştir. Çöp yönetimi sektöründe bazı küresel aktörlerin ortaya çıkışının ise “olgunluk” belirtileri olduğunu belirtmiştir.
Ancak raporun yazılmasından bu yana, gerçek küresel aktörlerden ikisi –WMI ve BFI (şimdiki adıyla Alied Waste)- artık küresel olarak faaliyet göstermemekte ve diğer büyük çöp çokuluslularından sadece Sita ve Onyx gerçek küresel aktörler olarak tanımlanabilmektedir.
Cleanaway ve Rethmann Avrupa ve Asya-Pasifik pazarlarının her ikisinde de aktiftir; RWE, Biffa ve Shanks da Avrupa’da faaliyetlerini sürdürmektedirler. Bir doların değeri kabaca bir euro’ya eşit olarak alındığında, aşağıdaki iki tablodan Avrupalı ve Amerikalı şirketlerin göreceli büyüklüklerini görmek mümkündür. Sadece Kuzey Amerika’da aktif olmasına karşın, WMI ve Allied Waste cirosu açısından dünyada hala en büyük çöp yönetimi şirketleri konumundadırlar. Tablodan da görüldüğü gibi, Kuzey Amerika’daki hakim pozisyon Avrupalılar, özellikle de Onyx tarafından ilk kez tehdit edilmeye başlamıştır......"
Yazının tümüne aşağıdaki bağlantıya tıklayarak erişilebilir.
www.genel-is.org.tr/copmakale.doc
