BÜYÜKAVŞAR BELEDİYESİ LİSESİNE SAHİP ÇIKTI
T.C.
ANKARA
10. İDARE MAHKEMESİ ESAS NO :2006/2393
DAVACI : Osman Özçim, Turhan Keleş, Osman Ulusan, Mustafa Çağlar; Edip Ayazgün, Memduh Çöçü, Erdal Erikli, Abdullah Yaman, Mahmut Ayazgün, Ali Çöçü;Hayati Bozkuş, Nejla Ulusan, Bayram Akyüz, Muharrem Akbal, Ahmet Ulusan, Haydar Çöçü
VEKİLİ : Av. Zühal DÖNMEZ
Bestekar Sk. No: 49/5 Kavaklıdere ANKARA
DAVALI :Milli Eğitim Bakanlığı i ANKARA
İSTEMİN ÖZETİ :Kırıkkale İli Delice İlçesi Büyükafşar Beldesi Lisesinin kapatılmasına ilişkin 05.09.2006 tarih ve i ı 833 sayılı Mili Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü işleminin i eğitim hakkını engellernekte olduğu hiçbir hukuki dayanağının bulunmadığı ileri sürülerek iptali ve yürütmenin durdurulması istenilmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Ankara 10.İdare Mahkemesi‘nce, işin gereği görüşüldü:
Dava, Kırıkkale İli Delice İlçesi Büyükafşar Beldesi Lisesinin kapatılmasına ilişkin 05.09.2006 tarih ve 11 833 sayılı Mili Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü işleminin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılmıştır.
1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının devletin temel niteliklerinin sayıldığı 2 ‘nci maddesinde sosyal hukuk devleti Anayasal bir nitelik olarak belirlenmiş olup, Anayasanın "Eğitim Ve Oğrenim Hakkı Ve Ödevi" başlıklı 42 ‘ncı maddesınde ise; ~imsenin, eğirim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamayacağı, öğrenim hakkının kapsamf‘ kanunla tesbit edilecedği ve düzenleneceği, ilköğretirnin kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunlu olduğu ve Devlet okullarında parasız olduğu, ‘özel ilk ve orta dereceli okulların bağlı olduğu esasların, Devlet okulları ile erişiIrnek istenen seviyeye uygun olarak, kanunla düzenleneceği, Devletin, maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimIerini sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapacağı, Devletin, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alacağı, eğitim ve öğretim kurumlarında sadece eğitim, öğretim, araştırma ve inceleme ile ilgili faaliyetler yürütüleceği, bu faaliyetlerin her ne suretle olursa olsun engellenemeyeceği, "Gençliğin Korunması" başlıklı 58‘inci maddesinde; Devletin, istiklal ve Cumhuriyetimizin emanet edildiği gençlerin müsbet ilmin ışığında, Atatürk ilke ve inkılaplari doğrultusunda ve Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüşlere karşı yetişme ve gelişmelerini sağlayıcı tedbirleri alacağı, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alacağı, "Devletin İktisadi Ve Sosyal Ödevlerinin Sınırları" başlıklı 6S‘inci maddesinde, Devletin, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini, bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getireceği hükmü yer almış olup, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine (AİHS) Ek Birinci Protokolün 2. maddesinde hiç kimsenin eğitim hakkından yoksun bırakılamayacağı, hükmü düzenlemiştir.
Bilindiği üzere Anayasa‘nın "Temel Haklar ve Ödevler" başlığını taşıyan 2. kısmının genel gerekçesinde (1. fıkra), mezkur temel hak‘ ve ödevlerin düzenlenmesinde Türkiye‘ nin imzalayı p onaylamış bulunduğu ı 950 tarihli İnsan Haklarının ve Temel Hürriyetlerin Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesinin (AİHS) ülkemizde doğrudan doğruya uygulanma kabiliyetine sahip olduğu ve Anayasanın 90. maddesinin son fıkrasında da, usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andıaşmaların kanun hükmünde olduğu, bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamayacağı açıkça belirtilmiştir
Öte yandan, 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun " Fırsat ve imkan ~Eşitliği"
başlıklı 8‘inci maddesinde, eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkan eşitliği sağlanacağı, maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim kademelerine kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla parasız yatılılık, burs, kredi ve başka yollarla gerekli yardımlar yapılacağı, özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınacağı, "Süreklilik" başlıklı 9‘uncu maddesinde ise fertlerin genel ve mesleki eğitimlerinin hayat boyunca devam etmesinin esas olduğu, gençlerin eğitimi yanmda, hayata ve iş alanlarına olumlu bir şekilde uymalarına yardımcı olmak üzere, yetişkinlerin sürekli eğitimini sağlamak için gerekli tedbirleri almanın da bir eğitim görevi olduğu, ‘ Planlılık" başlığı taşıyan 14 ‘üncü maddesinde, Milli eğitimin gelişmesi iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitim - insangücü istihdam ilişkileri dikkate alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede gerekli teknolojik gelişmeyi sağlayacak mesleki ve teknik eğitime ağırlık verecek biçimde planlanacağı ve gerçekleştirileceği, mesleklerin kademeleri ve her kademenin unvan, yetki ve sorumlulukları kanunla tespit edilir ve her derece ve türdeki örgün ve yaygın mesleki eğitim kurumlarının kuruluş ve programlarının bu kademelere uygun olarak düzenleneceği, eğitim kurumlarının yer, personel, bina, tesis ve ekleri, donatım, araç, gereç ve kapasiteleri ile ilgili standartların önceden tespit edileceği ve kurumların bu standartlara göre optimal büyüklükte kurulması ve verimli olarak işletilmesinin sağlanacağı, ‘Ortaöğretimden Yararlanma Hakkı" başlığını taşıyan 2Tnci maddesinde, ilköğretimini tamamlayan ve ortaöğretime girmeye hak kazanmış olan her öğrencinin, ortaöğretime devam etmek ve ortaöğretim imkanlarından ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde yararlanmak hakkına sahip olduğu, ‘ Okul Yapıları ve Taşınmazları" başlığını taşıyan 51 ‘inci maddesinde, her derece ve türdeki eğitim kurumlarına ait bina ve tesisler çevrenin ihtiyaçlarına ve uygulanacak programların özelliklerine göre Milli Eğitim‘ Bakanlığınca planlanacağı ve yaptırılacağı, bu maksatla her yıl Milli Eğitim Bakanlığı bütçesine gerekli ödeneğin konacağı hükmü yer almış olup, 02.04.1 993 tarih ve 21540 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ıv‘1mJ: Eğitim Bakanlığına Bağlı Kurumlara Ait Açma, Kapatma ve Ad Yerıne Yönetmeliğinin ‘Eğitim Kurumlarının Açılma ve Kapatılması‘na ilişkin bölümünde yer alan 5. maddesinde, Okul öncesi eğitim kurumlarının, ilköğretim okulları, pratik kız sanat okulları, halk eğitim merkezleri ve mesleki eğitim merkezleri milli eğitim müdürünün teklifi ile valilikçe, bu sayılanlar dışında kalan kurumların ise Bakanlıkça açılacağı ve aynı usulle kapatılacağı, 6. maddesinde ise; Kurumların açılması ve kapanması ile ilgili esasların günün ihtiyaç ve şartlarına göre Bakanlık Müdürler Kurulu tarafından her yıl Mayıs ayı sonuna kadar belirleneceği ve Valiliklere bildirileceği kuralı yer almıştır.
Yukarıda yer alan hükümlerin birlikte incelenmesinden; sosyal hukuk devleti olduğu Anayasa tarafından açıkça belirtilen devletin eğitim öğretim faaliyetlerine ilişkin temel görevinin; bireylerin temel hak ve hürriyetleri arasında yer aldığı açık olan eğitim hakkını kısıtlayıcı unsurları ortadan kaldırmak, eğitim hakkının kullanımını kısıtlayan yada zorlaştıran faaliyetlerde bulunmamak ve herkesin eğitim hakkından yararlanması için gerekli olan tüm kamu imkanlarının birlikte değerlendirilmesi sonucunda yeni eğitim kurumları açmak, var olan eğitim kurumlarının bireylerin daha iyi bir eğitim alabilmeleri için geliştirilmek, eğitim kurumlarının Sürekliliğini sağlamak, eğitim öğretim hizmetinin vazgeçilemez temel kamu hizmetlerinden biri olmasından ötürü, bu hizmetin ülkenin her yerinde yeterli seviyede düzenli ve sürekli bir şekilde devam etmesini sağlamak olduğu anlaşılmaktadır.
Ayrıca açılmış bulunan bir eğitim kurumunun kapatılmasına ilişkin olarak tesis edilecek işlemlerde belli usul ve esaslara göre karar verilebileceği ve yukarıda anılan esasların ise kamu hizmetinin devamlılığı ilkesine aykırılık tc.şımayacak şekilde tesis edilmesi gerektiği, açılan bir eğitim kurumunun kapatılması için aranacak olan kriterlerin eğitim hakkının kullanımını engelleyecek şekilde tespit edilemeyeceği Anayasa ve diğer kanunlar ile koruma alınmış bir hak olan eğitim öğretim hakkının doğası nedeniyle vazgeçilemez bir gerekliliktir.
Dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı‘nın 184. sayılı kararı ile "üç yıllık genel, mesleki ve teknik liselerin eğitim ve öğretim süresinin 20052006 yılından itibaren 9. sınıftan başlamak üzere kademeli olarak 4 yıla çıkarılmasına karar verilmesi üzerine, Milli Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Genel Müdürlüğünce her sınırtaıi‘;ögrenci: . J} sayısının en az 20 olarak esas alınması ile 1 ı. ve 12. sınıflarda alan/dal ayrımları dikkate alındığında en az 100 öğrencinin devam ediyor olmasının asgari idame sebebf;;‘6ffi:ta‘k" değerlendirildiğinden bahisle Kırıkkale Valiliği‘~‘ı.e bu konuda çalışma yapılması yolunda yazı yazıldığı, Valilikçe yapılan inceleme sonucu dava konusu edilen Delice ilçesi Büyükavşar Lisesi‘nin de öğrenci sayısının 100‘den çok aşağı olduğu ve önümüzdeki 4 yıl içindeki lise çağı öğrenci kapasitesinde artış olamayacağının anlaşıldığı gerekçesiyle söz konusu lisenin kapatılmasının teklifi getirilmesi Üzerine, Bakanlıkça dava konusu işlenlin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Olayda ara kararımız ıle getirilen belgelerin incelenmesinden söz konusu belde lisesinin 1986- 1987 yılında eğitim öğretime başladığı, anılan lisede kademeli olarak kapatılma kararının verildiği 2006 yılına kadar her yılortalama 35 öğrencinin öğrenim gördüğü, bu okulun yirmi yıldır devam eden faaliyeti boyunca da aynı ortalama ile öğrenime devam ettiğinin idarece davalılarca bilinen ve kabul edilen bir gerçek olduğu görülmektedir.
Davalı bakanlık tarafından söz konusu okulun kademeli olarak kapatılmasına ilişkin öne sürülen tek gerekçe; yapılan yeni değerlendirmeler sonucunda öğrenci mevcudu 100 ( yüz)‘ ün altında bulunan liselerin faaliyete devam etmemeleri olarak gösterilmekte olup, belirlenen bu nıiktarın ise hangi bilimsel ve istatistiki bilgiye göre tespit edildiği somut olarak ortaya koyulamamıştır.
Öte yandan idarenin; kamu kaynaklarının en verimli şekilde kullanılması ve kamu yararının en iyi şekilde sağlaması; bir kamu hizmetinin kurulması ve faaliyete geçirilmesi için hizmetin götürüleceği bölgede hizmetten yararlanacakların potansiyeli ve bunun verilecek hizmetin devamlılığını koruyacak nitelikte olabilmesi için gerekli araştırmaları yaparak söz konusu hizmeti faaliyete geçirmesi şeklinde olması gerekmektedir. Buna göre İdarenin kapatmak istediği liseyi açmadan önce sözü edilen araştnmayı yaparak eğer kamu yaran açısından lise açmanm bir gereklilik olduğu sonucuna varması halinde belirtilen kamu hizmetini kurması gerekirken söz konusu araştırmaları yapmaksızın bir kamu hizmetini oluşturması ve sonrasında belirtilen liseyi kapatmasının kamu yararı gereği olduğunu ileri sürse de; hizmetten yararlananlar açısından bir kazanılmış hak oluşturmuş olan hizmetin başlatılması idarenin gerekli planlamayı yapmaması nedeniyle olduğundan, idarenin başlattığı kamu hizmeti için gerekli tüm külfete katlanması, hizmetten yararlananları zarara uğratmamak ve kamu hizmetinin devamlılığı ilkesi gereği bir zorunluluk haline gelmektedir.
Bu durumda; Anayasa ve Uluslararası sözleşmeler ile koruma altına alınan eğitim öğretim hakkının kullanımını engelleyen ve özellikle sosyal- ekonomik açıdan zor durumda olan ailelerin çocuklarını okutma imkanını ortadan kaldıracak şekilde - ancak bazı öğrencilerin eğitim görebilmek için ikamet ettikleri yerleşim yeri dışarısında başka merkezlere gitmelerine, bazı öğrencilerin ise bu ek maddi külfeti karşılayarnamaları nedeniyle eğitimlerine sona erdiren - eğitim-öğretim hakkından mahrum kalmalarına neden olan dava konusu işlemin temel hak ve hürriyetleri ihlal ettiği ve açıkça hukuka aykırılık taşıdığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle açıkça hukuka aykırı veya imkansız zararlara sebebiyet vereceği anlaşılan dava konusu işlemin; 2577 Sayılı Kanunun 4001 sayılı Yasa ile değişik 27.maddesi uyarınca yürütülmesinin durdurulmasına 18.01.2007 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
BAŞKAN ŞEBNEM ÖZTÜRK 27878
ÜYE MEHMET ÖZYİÖİT 94902
ÜYE MUSTAFA AÇIKGÖZ 101482
