ANKARA’NIN İLK SU ARITMA TESİSİNİ YIKTILAR
Hasan AKYAR
16.08.2013
Cumhuriyet tarihinin ilk endüstriyel yapılarından olan Dışkapı’daki Süzgeç Binasını yıktılar Bayram Arifesinde…
Ankara’nın içmesuyu ihtiyacını karşılamak için 3 Kasım 1936 tarihinde, dönemin başbakanı İsmet İnönü tarafından Dışkapı’da açılan “Süzgeç” (Filtre İstasyonu), Turgut Özal Üniversitesi’ne Uygulama Hastanesi yapılacağı gerekçesiyle yıkıldı.
Süzgeç Binası, endüstriyel bir yapı mirası olarak değerlendirilmekte idi.
**
1930’ların başlarında kurulan "Ankara Şehri İçmesuyu Komisyonu" tarafından hazırlanan Ankara’nın uzun dönemli “içmesuyu planlaması”, hedeflenen 160 000 nüfusa göre geliştirildi. Yeraltısuyu kaynaklarının sınırlı olması nedeniyle artacak su ihtiyacının bir yerüstü su kaynağından, Çubuk Çayı üzerinde oluşturulacak baraj gölünden karşılanması öngörüldü. Yapımına 1932 yılında başlanan baraj, 1936 yılında işletmeye alındı.
Çubuk barajı suları, Dışkapı’daki Ziraat Fakültesi karşısında yapılan üç gözlü ve günlük kapasitesi 24 bin metreküp olan filtre istasyonunda arıtıldıktan sonra kent içi içmesuyu şebekesine verilirdi. 1940’ların başlarına kadar Ankara’da toplam kapasiteleri 12 bin metreküp olan 9 adet içmesuyu deposu inşa edildi ve bu süre içinde çapları 60-80 cm olan 123 kilometre boru döşendi. Çubuk barajı, ekonomik ömrü süresince Ankara’ya yılda ortalama 35 milyon metreküp içme ve kullanma suyu sağladı.
Çubuk barajı içmesuyu uygulaması, Ankara kentinin ilk su müdürlerinden Eşref Özand’ın eseri idi…
Eşref Özand; Ankara Sular İdaresi’nin kurucusu, İnşaat Mühendisleri Odası’nın uzun yıllar Genel Sekreteri, mesleğimizin duayeni! Ankara’nın simgelerinden “Körfez Lokantası”nın yer aldığı ve ölümünden hemen sonra yıkılan iki katlı yapının da sahibi. Seksen öncesi tanıdım kendisini, bitmez tükenmez enerjisini…
***
BENZER BİR YIKIMI DAHA HATIRLATMA
Ankara’ya havagazı 1929’da, Avrupa’daki ilk örneklerinden tamı tamına yüzyıl sonra geldi. Havagazından da önce Zonguldak’tan taş kömürü yüklü katarlar, taşıdığını yakan lokomotiflere bağlı vagonlarla ulaşmaya başladı Ankara’ya…
Kömür; Havagazı Fabrikasının hammaddesi. Havagazı Fabrikası, Ankara Garı’nın komşusu, Cumhuriyet döneminin ilk bütünleşik sanayi tesisi. Havagazı ocak dairesi, yakıt tankları, depoları, gazometreler, elektrik santrali, silolar, atölyeler, soğutma kulesi gibi yapılar ile bir bütünün parçaları olarak tasarlanmıştı. 66 yıl aralıksız hizmet verdi, Ankaralının aşını pişirdi. Ankara Havagazı Fabrikası kok kömürü, amonyak ve türlü kimyasal yan ürünleriyle katma değer üretti.
Uzmanlarına göre, “zanaat bileşeninden kopamamış endüstriyel yapı tasarımlarının bir örneği olması dolayısıyla mimarlık tarihimiz açısından yeri son derece önemli. Tasarımı, mühendislik tekniği ve teknolojisi açısından asla yeniden inşa edilmesi mümkün olmayan, bir daha yerine koyulamayacak değerdeki sanayi arkeolojisi olarak tanımlanan anıt…”
İşbu “anıt”, 2006 yılı Haziran ayının on dördünü on beşine bağlayan gece, seçtiği yerel yöneticisinin aldığı kararla yerle bir edildi, derin uykuda iken Ankara…
UNUTMA BUNLARI ANKARA!
