bugün 8 mart. dünyanın her yerinde erkekler kadınlara çiçek verecek, telefondan ya da internetten sevgi ve ilgi içeren mesajlar iletecekler. 8 mart pek çok yerde siyasal etkisini yitirmiş bir gün haline geldi. 8 mart dünya kadınlar günü sosyalist siyasal bir olay olarak başlamıştır. bu nedenle 8 mart’i kadınlara kazandıran tarihsel ve trajik olaylara kuş bakışı ile göz atmak istedik.
tarihçe.
8 mart 1857. new york. çoğunluğu kadın dokuma işçileri sokaklarda. insanlık dışı çalışma koşullarını, düşük ücretleri ve 10 saatlik uzun çalışma sürelerini protesto ediyorlar.
bu olaydan iki yıl sonra yine mart ayında kadın işçiler işyerlerindeki temel haklarını almak ve onları korumak için ilk kadın sendikasını kurmayı deniyorlar.
8 mart 1908. new york’ta 15 bin kadın yürüyüyor. sloganları “ekmek ve gül”. ekmek ekonomik güvence gül ise daha iyi yaşam koşulları anlamına geliyor. talepleri az ve öz. çalışma saatlerinin kısaltılması, ücretlerin iyileştirilmesi, oy hakkı ve çocuk işçiliğe son verilmesi. bu olaydan sonra amerikan sosyalist partisi mayıs ayında ulusal kadın günü için şubatın son pazar gününü belirlemeye karar veriyor.
28 şubat 1909. amerikan sosyalist partinin çağrısıyla ilk ulusal kadın günü kutlamaları yapılıyor.
1910, kopenhag. sosyalist enternasyonal konferansı. kadın gününün uluslarararası bir karaktere bürünmesi önerisi yapılıyor. öneri bir alman sosyalist clara zetkin’den geliyor. zetkin, amerika birleşik devletlerinde dokuma işçilerinin grevini ifade eden bir uluslararası gün öneriyor. 17 ülkeden katılan 100’den fazla kadının büyük desteği ile öneri kabul ediliyor. oy hakkı dahil olmak üzere kadın hakları mücadelesinin onuruna bir gün belirlenmesine karar veriliyor.
19 mart 1911. sosyalist enternasyonal deklarasyonu etkisini gösteriyor. uluslararası kadın günü ilk kez avusturya, danimarka, almanya ve isviçre’de kutlanıyor. bir milyonun üzerinde erkek ve kadın sokaklara dökülüyor. oy hakkına ek olarak kamuda çalışma hakkı ve işte ayrımcılığa son verilmesi talep ediliyor.
25 mart 1911. new york. triangle gömlek fabrikası yangını. çoğu göçmen 140 genç kadın işçi triangle shirtwaist şirketinde çalışırken yeterli güvenlik önleminin alınmaması nedeniyle hayatlarını kaybediyor. engellenmesi mümkün olan bu trajediye karşı birçok protesto yükseliyor. yüzbinden fazla insanın katıldığı sessiz cenaze töreni de bu protestolardan biri.
1913 şubat ayı son pazar günü. birinci dünya savaşından önce rus kadınlar ilk kez 1913 yılında kendi uluslararası kadın günlerini kutluyor. ertesi yıl avrupanın her yerinde 8 mart kadın gösterileri ve yürüyüşleri yapılıyor. kadınlar savaşı protesto ediyor ve kızkardeşlerini savaşa değiş dayanışmaya çağırıyorlar.
1917. şubat ayı son pazar günü. savaş iki milyon rus askerinin hayatını çalıyor. rus kadınlar bir kez daha uluslararası kadın gününü tercih ederek greve başladılar. grevin amacı “ekmek ve barış”. dört gün sonra rus çarı kadınların oy hakkını kabul etmek zorunda kalıyor. tarihler rus takvimine göre 23 şubat’tı. yaygın olarak kullanılan gregoryen takvime göre bu tarih 8 mart’a denk düşüyor.
1921 yılı. II. enternasyonal konferansı. 8 mart, dünya kadınlar günü olarak kabul ediliyor.
Yirminci yüzyıl boyunca benzer olaylar dünyanın birçok yerinde devam etti.
aralık 1977. Birleşmiş Milletler genel kurulu, birleşmiş milletler barış ve kadın hakları gününü kabul etti.
ana hatları ile gösterilen bu tarihsel gelişme sonucunda 8 mart artık tüm dünyada kutlanan bir gün oldu.
8 mart 2013. ülkemizde ve dünyada tüm kadınların dünya kadınlar günü kutlu olsun.
bir kez daha “ekmek, yaşam, barış, gül” demek için binlerce sebebimiz var.
sokakta, parkta, temizlikte çalışan kadınlara, hes’lere karşı her renk yazmaları, yaşmakları, şayları, eşarpları, başörtüleri ve en çok vicdanları ile her zaman olduğu gibi yaşamamızı koruyan köylü kadınlara, erzurumlu leyla’ya, çalışan tüm kadınlara binlerce selam olsun.
1. resim: Loç Vadisi Sarı Yazmalılar
2. resim. 2013 8 Mart Antalya
3. resim: Clara Zetkin (center) and Alexandra Kollontai at the Presidium of the Second International Women's Conference.
Fotoğrafın bulunduğu kaynak: Enders A, Brandt Z. Mapping disability-relevant resources. Map. Journal of Disability Policy Studies [serial online]. Spring 2007;17(4):227. Available from: Academic Search Premier, Ipswich, MA. Accessed December 14, 2007.
