Bu Sayıda
Faruk ATAAY
Muhafazakar ve Gerçekçi: Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu
Zeynep E. GÜLER
İkinci Kuşak Yapısal Reformlarda Program Arayışı
Faruk ATAAY
Türk Bankacılık Sektöründe Yeniden Yapılanma: BDDK ve Yönetişim
Gökten DOĞANGÜN
Türkiye'de Kamu Yönetiminde Neoliberal Dönüşümün Çevresel Sonuçları
Mihriban ŞENGÜL
İl Yönetimi Sisteminde Değişim
Nuray ERTÜRK KESKİN
Türkiye'de Sağlık Hizmetlerinin Dönüşümü ve Yerinden Yönetimi
Arif ERENÇİN ve Vesim YOLCU
Devletin Yeniden Yapılandırılma Sürecinin Emeklilik Sistemine Yansımaları
Asuman ÖZGÜR
Eğitim Sisteminde Yeniden Yapılanma ve Özelleştirme Adımları
Erkan AYDOĞAN
Elektrik Sisteminde Yeniden Yapılanma ve Özelleştirme
Banu SALMAN
İçindekiler
MUHAFAZAKAR VE GERÇEKÇİ: PROF. DR. AHMET DAVUTOĞLU
E. Zeynep GÜLER
Bu çalışmanın amacı uluslararası ilişkiler teorisinde muhafazakarlığın tarihe bakışta ve güncel gelişmeleri değerlendirirken kendini farklılaşan biçimler altında nasıl ortaya koyduğunu ele almaktır. Bu çerçevede, 2002 seçimlerinde TBMM‘ye giren iki partiden biri olan ve 22 Temmuz 2007 seçimlerinden sonra da iktidar partisi konumunu sürdüren Adalet ve Kalkınma Partisi‘nin (AKP) ilk iktidar döneminde Büyükelçi sıfatıyla Dışişleri Bakanlığı ve Başbakanlık danışmanı, ikinci döneminde de Büyükelçi ve Birim Yöneticisi sıfatlarıyla Başbakanlık Başdanışmanı olarak görev yapan, hükümet siyaseti üzerinde etkili olan, hem Başbakan Tayyip Erdoğan‘ın, hem de Cumhurbaşkanı Abdullah Gül‘ün güvendiği ve "hocam" diye hitap ettikleri Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu‘nun yazı ve konuşmaları örnek olarak incelenecektir. Yazı kapsamında, dış siyasette muhafazakar bir çerçevenin dünya ve Türkiye‘nin içinden geçmekte olduğu özgün koşullarda nasıl yeniden üretildiği, hangi açılardan muhafazakar, hangi açılardan gerçekçi bir yaklaşımın hakim olduğu, bu iki tutumun birbiriyle yakın ilişkileri Davutoğlu‘nun muhafazakar yaklaşımının karmaşık yapısı çerçevesinde ele alınmaya çalışılacaktır.
Anahtar sözcükler: AKP, dış politika, muhafazakarlık, yeni-Osmanlıcılık.
İKİNCİ KUŞAK YAPISAL REFORMLARDA PROGRAM ARAYIŞLARI
Faruk ATAAY
Türkiye‘de İkinci Kuşak Yapısal Reformlar ilk kez IMF‘yle imzalanan 1998 tarihli anlaşmayla yürürlüğe sokulmuştur. IMF ve Dünya Bankası‘yla bu tarihten sonra imzalanan anlaşmalar ve bu anlaşmalar doğrultusunda yürütülen reformlar, ikinci kuşak reformlar çerçevesinde tasarlanmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye‘nin son on yılına damgasını vuran ikinci kuşak yapısal reformlar üzerine genel bir değerlendirme yapılırken, 22 Temmuz 2007 genel seçimi sonrasında hazırlanan reform programı incelenmektedir. Bu incelemede, özellikle, sermaye çevrelerinin talepleri üzerinde durulmaktadır.
Anahtar sözcükler: Neoliberalizm, yapısal reformlar, ikinci kuşak reformlar, acil eylem planı, bağımsız düzenleyici kurullar.
TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN YENİDEN YAPILANDIRILMASI:
BDDK VE YÖNETİŞİM
Gökten DOĞANGÜN
2000 ve 2001 yıllarında art arda yaşanan ekonomik krizler Türkiye‘de devletin yönetişim etrafında yeniden yapılandırılması sürecini başlatmıştır. Bu sürecin en önemli ayaklarından biri olan bankacılık sektöründe, düzenleme (regulation) ve denetleme faaliyetlerini yürütmek üzere bağımsız bir üst kurul olan BDDK kurulmuştur. Bu çalışmada, BDDK‘nın yönetişimin vaat ettiği doğrultularda, Türk bankacılık sektörünün denetimini iyileştirip iyileştirmediği sorunu ele alınacaktır. Ekonominin devlet/siyasetten özerkliğinin iktidar mücadelesi alanı olarak devletin doğasına aykırı olduğu önermesinden yola çıkılarak; yönetişimin küresel piyasa önceliklerine en uygun düşen iktidar biçimi olduğu ve iktidar mücadelesini emek/sermaye ekseninden yerli/yabancı sermaye eksenine taşıdığı tartışılacaktır. Bu tartışma, BDDK‘nın batık banka operasyonlarında ortaya çıkan ihmal ve hatalarının, Kurumun Dünya Bankası ve IMF‘yle yakın ilişkiler içinde olmasından kaynaklı olup olmadığı sorusu bağlamında yürütülecektir.
Anahtar sözcükler: yönetişim, etkin devlet, bağımsız üst kurullar, bankacılık sektörü, BDDK.
TÜRKİYE‘DE KAMU YÖNETİMİNDE NEOLİBERAL DÖNÜŞÜMÜN ÇEVRESEL SONUÇLARI
Mihriban ŞENGÜL
Ekolojik krizin sorumlusu kapitalizm olmasına karşın neoliberal piyasa sistemi, ekolojik krizi bir "sorun" olarak görmemektedir. Temel sorunu, birikim ve büyüme adına doğanın ve emeğin piyasalaştırılmasıdır. Bu "sorun"a yönelik "çözüm" sürecinin önemli ayaklarından biri devletler üzerinden işlemiştir. Devletin örgütsel ve işlevsel dönüşümü özellikle ekolojik alana ilişkin konularda ciddi sonuçlar doğurmaktadır. Türkiye‘de kamu yönetiminin neoliberal dönüşümü 1980‘li yıllardan bu yana sistematik biçimde gerçekleştirilmektedir. Doğal çevrenin korunmasına ve iyileştirilmesine yönelik politikalar, örgütlenme ve yönetim biçimi de bu çerçeve içinde düzenlenmiştir. Bu çalışmada, neoliberalizmin çevreyi algılama biçimi ve Türkiye‘de kamu yönetiminin neoliberal dönüşümün çevresel sonuçları incelenmiştir.
Anahtar sözcükler: Neoliberalizm, Çevre, Çevre Politikası, Piyasalaştırma
İL YÖNETİMİ SİSTEMİNDE DEĞİŞİM
Nuray E. KESKİN
Küresel piyasa ilişkilerinin iktisadi ve toplumsal örgütlenmeye egemen olmasının istendiği bir düzende amaç, ulusal siyasetten/yönetimden bağımsız bir devlet-toprak ilişkisi yaratmaktır. İl yönetimi/mülki idare sisteminde değişim, şimdiye kadar valiliklerin emrinde "yetki genişliği" esasına göre, merkez adına yönetilen işlerin, bundan böyle "özerklik" esasına göre çalışan ve merkezi yönetim adına değil, doğrudan kendi tüzel kişiliği adına hareket eden yerel/bölgesel yönetimlerce yürütülmesi anlamına gelmektedir. Güncel kamu reformları, merkezi yönetimin taşra örgütlenmesi (il ve ilçe yönetimi) için kolluk işlevleriyle sınırlı bir yapı öngörmektedir. Bu yazı, il genel yönetimi sisteminin 1980‘den sonra geçirdiği dönüşümü konu almaktadır.
Anahtar sözcükler: yerelleşme, bölgeselleşme, il yönetimi, mülki idare, yerel yönetimler.
TÜRKİYE‘DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN DÖNÜŞÜMÜ VE YERİNDEN YÖNETİMİ
Arif ERENÇİN ve Vesim YOLCU
Bu çalışmanın amacı Türkiye‘de sağlık hizmetleri sistemine yönelik yerinden yönetimci gelişmelerin incelenmesidir. Bu konuda ortaya çıkan çabaların açıkça sistemin piyasalaştırılmasıyla ilişkili olduğu düşünülmektedir. Sürecin ikili işleyişi (yerinden yönetim/piyasalaştırma) BM ve Dünya Bankası gibi uluslararası örgütler tarafından sıkı biçimde desteklenmektedir. Bu bağlamda temel yasal düzenleme ve resmi belgelerin incelenmesiyle Türk sağlık sisteminde reform çabalarının nihai hedefinin merkezi olarak yönetilen hizmet sunumunun dönüştürülmesi ve böylece kolaylıkla piyasa ilişkilerine açılması olduğu görülmektedir. Bu süreçte, yerinden yönetim merkezi olarak yerine getirilen sağlık hizmetlerinin önemini belirsizleştirmede başrollerden birini oynamaktadır. Özellikle yerel yönetimlerle ilgili son yasal düzenlemelerle sağlık hizmeti bu yönetimlerin önemli işlevlerinden birisi haline gelmiştir. Ancak yerel yönetimlerin mali ve kurumsal kaynaklarının yetersizliği nedeniyle, sağlıkta dönüşümün piyasalaştırmanın ve özellikle yoksullar için gerçek yoksunluğun başlangıcı olacağı düşünülmektedir.
Anahtar Sözcükler: Sağlık hizmetleri, yerinden yönetim, reform, dönüşüm, yerel yönetim.
DEVLETİN YENİDEN YAPILANDIRILMA SÜRECİNİN EMEKLİLİK SİSTEMİNE YANSIMALARI
Asuman ÖZGÜR
Türkiye‘de 1990‘ların sonundan itibaren II. Kuşak Yapısal Reformlar çerçevesinde devlet yeniden yapılandırılmakta ve böylece sosyal devlet formunun yerini düzenleyici devlet almaktadır. Bu kapsamda, 5510 sayılı "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SSGSS)"nun getirdiği yeni yasal düzenlemeler ile birlikte genelde sosyal güvenlik sisteminde, özelde ise emeklilik sisteminde önemli bir dönüşüm yaşanmaktadır. Çalışma, yaşanan bu dönüşümün salt teknik bir mesele olarak algılanmaması gerektiğini vurgulayarak, ekonomi-siyaset ayrımı üzerine bir eleştiri geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu eleştiri, Dünya Bankası ve IMF gibi uluslararası finans kuruluşlarının reform sürecindeki rollerinin analizi ve sermayenin çıkarlarını temsil eden TÜSİAD ve TİSK‘in, emek kesiminin eleştirilerini dile getiren DİSK, KESK ve TÜRK-İŞ‘in sosyal güvenlik reformuna yaklaşımlarının irdelenmesi yoluyla pekiştirilmeye çalışılmaktadır.
Anahtar sözcükler: sosyal güvenlik reformu, emeklilik sisteminin dönüşümü, II. Kuşak Yapısal Reformlar, düzenleyici devlet, ekonomi-siyaset ayrımı, emek-sermaye ilişkisi.
EĞİTİM SİSTEMİNDE YENİDEN YAPILANMA VE ÖZELLEŞTİRME ADIMLARI
Erkan AYDOĞAN
1980‘li yıllarda azgelişmiş ülkelerin, kapitalist sisteme entegrasyonunu amaçlayan, ulusal ekonomilerin, uluslararası kapitalist sistemle bütünleşmesini hedefleyen yapısal uyum politikaları, kapitalist sistemin yeniden yapılanma uygulamaları ile hayata geçirilmiştir. 1970‘li yılların ortalarından bu yana tüm dünyada yaygınlık kazanan neoliberal politikaların en çok etkilediği alanlar, sağlık ve sosyal güvenlik ile birlikte eğitim sistemleri olmuştur. Kapitalizmin içine girdiği krizden çıkabilmesi için önerilen kamu hizmetlerinin "piyasa"ya açılması geçtiğimiz otuz yılın ana hedefidir. Eğitim ise, en yaygın kamu hizmetlerinden birisi olması nedeniyle neoliberal politikaların merkezinde yer almaktadır. Bu yazıda, eğitim sisteminde yaşanan yeniden yapılanma uygulamaları, ticarileştirme, özelleştirme vb uygulamalar eşliğinde açıklanmaya çalışılacaktır.
Anahtar sözcükler: Kamu Hizmeti, Eğitim Sistemi, Yeniden Yapılanma, Ticarileştirme, Özelleştirme.
ELEKTRİK SEKTÖRÜNDE YENİDEN YAPILANMA VE ÖZELLEŞTİRME
Banu SALMAN
Küreselleşme sürecinde devletin yeniden yapılandırılması ve özelleştirme, kamu hizmetlerinin sermaye birikim sürecinin hizmetine sunulmasının temel aracı olmuşlardır. Bu çalışmada, temel bir ekonomik sektör ve kamu hizmeti olarak büyük önem taşıyan elektrik enerji sektöründe gerçekleştirilen yapısal dönüşümünün yarattığı sorunlar ele alınacaktır. Çalışmada, ilk olarak, elektrik enerji sektörünün Türkiye'deki gelişimi ele alınarak, sermaye birikim süreci ile elektrik enerjisi sektörü arasındaki ilişki araştırılacaktır. Çalışmanın ikinci bölümünde, elektrik enerji sektöründeki yapısal dönüşüm değerlendirilecektir. Bu yapısal dönüşüm ve yeni yapılanmanın en temel kurumu olan Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun oluşumu ise üçüncü bölümün konusunu oluşturmaktadır.
Anahtar sözcükler: enerji, elektrik, özelleştirme, yeniden yapılandırma.
Künye
Sayı Editörü
FARUK ATAAY
Yayın Kurulu
ÖRSAN AKBULUT
AKİF ARGUN AKDOĞAN
FARUK ATAAY
SONAY ÖZUĞURLU
KÜBRA ÇAMUR
TAYFUN ÇINAR
CENK REYHAN
Danışma Kurulu
YÜKSEL AKKAYA
ŞİNASİ AKSOY
ADALET ALADA
TEVFİK ÇAVDAR
OYA ÇİTÇİ
MUZAFFER İLHAN ERDOST
ÖZER ERGENÇ
GÜNGÖR EVREN
KURTHAN FİŞEK
CEVAT GERAY
ATİLLA GÖKTÜRK
ALPASLAN IŞIKLI
BİLSAY KURUÇ
TÜRKEL MİNİBAŞ
CEM SOMEL
MÜMTAZ SOYSAL
OKTAR TÜREL
İZZETTİN ÖNDER
GÜLSER KAYIR
TAYFUN ÖZKAYA
TÜLAY ÖZÜERMAN
BİRKAN UYSAL
Genel Yayın Yönetmeni
BİRGÜL AYMAN GÜLER
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
ZÜHAL DÖNMEZ
Yazı İşleri Müdürü
ASLI YILMAZ